Yahya Düzenli
Üstad Necip Fazıl’ın “Benim Gözümde Menderes” kitabı,
CHP’nin ceberrut idaresi ve kâbus devrinden sonra milletin kurtuluş ümidiyle sarıldığı Menderes’in iktidar yıllarını müthiş
bir analiz ve terkibî hükümler halinde ve geleceğe ders olacak şekilde anlatır.
Ağızlarda yalama olan “tarih tekerrürden ibarettir”
sözünün 15 Temmuz darbe teşebbüsüyle bugünlerde gerçekliğe dönüşmesiyle Üstad’ın
söz konusu kitabını hatırladım ve bir daha okudum.
Aman Allahım! Üstad’ın 46 yıl evvel
yazdığı bu kitap, sanki geniş bir arazide canlı bir belgesel film çeken ve uzun
mesafelerdeki olayları net ve canlı bir şekilde gözümüzün önüne getiren kamera gibi
net ve anlaşılır görüntüler ortaya koyuyor. Menderes dönemini okurken adeta bugünün
siyasî manzarasını, daha doğrusu dehşetini okuyoruz.
Ak Parti’nin iktidar olduğu 2002 yılında
fikir ve hassasiyet birlikteliğimiz olan bazı Bakan ve milletvekillerine o günlerde, “Üstad’ın Benim gözümde Menderes”
kitabını bütün milletvekillerine okutmak, hazmettirmek lâzım. Sadece bu kitap
bile bir devrin anatomisinden yola çıkarak önümüzde bir kılavuz kitap olarak
duruyor” demiştim. İtibar
edilmeyeceğine, ısrar etmenin faydası olmayacağını bile bile ısrar ettim fakat tahmin
ettiğim gibi itibar edilmedi. Benim bu teklifim “şahsî fantezi” olarak kaldı.
Şimdi, 14 yıl sonra bahsettiğim Üstad’ın
“Benim Gözümde Menderes” kitabını tekrar
okuyunca dehşete düştüm. Ve hiçbir yoruma kapı aralamadan sadece Üstad’ın kitabından
bazı kesitleri, zamanımızın iktidar sahipleri belki fark ederler diye buraya almak
istiyorum.
Üstad’ın söz konusu kitabını güncel bir Siyasetname olarak adeta ezberleyip,
okumalar, tartışmalar, ders çıkarmalar yapmak gerekiyor. Kitabın bütünü her
cepheyi kuşatıcı bir muhteva ve fikrî derinliğe sahip analizlerle dolu ve kitabın
bir siyasetname olarak okunmasının
hem bugün için hem de gelecek için gerekli olduğunu düşünüyorum.
Bu mânâda Üstad’ın bütün kitaplarındaki
analiz ve terkibî hükümlerini yeniden gözden geçirmek de gerekiyor. Bugünün
hadiselerinden yola çıkarak onlara müracaat edildiğinde, Üstad’ın
düşüncelerinin miadlı (süreli) olmadığı,
hâdiseleri kuşatan fakat hâdiseler üstü muhakemeler yapan, mutlaka yaşamalar
dünyasına tekabül eden fiilî sonuçlarının olduğu görülecektir.
Dünyada hiçbir şair ve tefekkür adamından zuhur etmeyecek bir düşünce ve diyalektikle
en küçük bir hadiseyi bile derin bir tefekkürle izah edip önümüze ütopyadan
arınmış çıkış yolu koyan Üstad’ı kim okur, kim anlar, kim hisseder?
Bir büyük Velî’nin “Cenab-ı Hakk’ın kahır suretinde
lütufları vardır!” hikmetinden
yola çıkarak, (birçok muamma, istifham ve müphemiyetiyeti beraberinde getiren) yaşadığımız
darbe teşebbüsünden inşallah ders çıkarılır ve ülkemizin önüne açılan yeni
arsanın inşasında yanlış yapılmaz diye ümid ediyoruz. Ancak endişemiz odur ki,
Napolyon devri Dışişleri Bakanı Talleyrand’ın “hiçbir şeyi unutmadılar hiçbir
şey de öğrenmediler!” meşhur sözünde yatan mes’uliyetsizlik tecelli
etmez.
Gelelim “Benim Gözümde Menderes” kitabına… “Boyuna Gaflet Devri” bölümünde dönemin tahlilinden bugüne prizma
tutan Üstad’ın bazı hükümleri:
“… Sabahın, ancak mescit yolcusu Müslümanlara
mahsus saatinde sokaklara düşüp imar tetkikleri yapan emirler veren ve fikir
temelinden mahrum madde ve âlet hamaratlığını mecnunlara mahsus bir ‘fikr-i
sabit’le yürüten Menderes…” (s. 393)
“… Bunca madde eserine rağmen, mânâ
eseri verilemediği, ortaya bir ruh ve fikir ülküsü konulamadığı için halk, 1957
seçimleriyle, yollar, barajlar, santrallar ve daha bir çok tesis üzerine iki
kalın çapraz çizgi çekmiş:
-Bütün bunların bağlı olduğu insan,
cemiyet ve ruhî oluş gayesini görmedikçe hiçbirine inanmıyorum!
Demek istemiştir.
Daha ilk tecellide Adnan Bey, kafasında
bu ihtarın tokmağını hissetmiştir.” (s. 398)
Üstad, Demokrat Partinin, 1954
seçimlerindeki başarısının (% 57,61) 1957
seçimlerinde birinci parti olmasına rağmen düşmesi (% 47,87) üzerine şunları söylüyor:
“…
Fakat bu darbenin kaynağını görmek ve her şeyin millî ruh ve gayeyi ihmalden
geldiğini kestirmek ferasetinden mahrumdur. O, hâlâ bütün açıkların madde eseri
vermekle kapatılacağına kanidir.” (s. 399)
Bu oy kaybına dair devam ediyor Üstad:
“Menderes, giriştiği dev çapında imar
hamlesiyle, hasta çocuğa bayramlık elbise biçmek gayretinde, fikir yerine hisle
dolu bir anneye benzer. Çocuk iyi edilecek, semizleyecek, mektepte sınıfını geçecek,
gerisi ondan sonra gelecek… (Napolyon) zamanında başlayan Paris İmarının, bütün
dünya hazineleri Fransa’ya akıtıldıktan sonra ele alındığını düşünmek meseleyi
halletmeye yeter. Evvelâ zafer ve onun verimleri, sonra da o verimlerin esere
çevrilmesi… İçinden geçecek insan ve nakil vasıtalarının fikri ve iktisadi gaye
ve vasıfları yerine getirilmeden boşluğa doğru akıp giden cadde ve yolların
manzarası ne hazindir!
Bu
ince sırrı Adnan Bey ve arkadaşları anlayamamışlar ve her şeyi madde, imar ve
inşasında bulmuşlardır.” (s. 401)
“İmar
davası, büyük fikrî ve içtimai davaya bağlansaydı ne muhteşem bir eser elde
edilecek olduğunu ihtar eden hazin bir çocuk oyuncağı seviyesini aşamamıştır.”
Üstad “Sebep Ne?” diye soruyor ve adeta 58 yıl önceden bu günleri işaret
edercesine cevabını veriyor:
“Sene
1958… Bu yıl, Adnan Bey hükümetinin düşmanları tarafından şifasız bir zaaf
teşhisiyle keşfedildiği ve her taraftan açık ve gizli tahrip hareketlerinin
başladığı mevsimdir. Hükûmette memur, mektepte hoca, üniversitede talebe,
mahkemede hâkim, orduda subay, Adnan Menderes’e karşı gittikçe koyulaşan bir
İSTİKRAH havasına girmekte ve bu zehirli havayı, Halk Partisi, bir marsık
tütsüsüyle beslemektedir.
Ne
oluyor; bir gayeye bağlı olmasa bile bunca esere ve marazî çapta demokrasi
havasına rağmen Demokrat Parti idaresi üzerinde kümeleşen bu nefret nereden
doğuyor?
İşte
bunu hesap eden yoktur; hattâ bu nefretin eser vermekten ve endâzesiz bir
demokrasi kurmuş olmaktan geldiğini bile farkedenler mevcut değildir. Ortada
sadece bir apışma iklimi vardır ve apışma büyüdükçe her çeşit karşı koyma da artmaktadır.
Felâket
yalnız ve yalnız ruhî müeyyidesizlikten ve ona bağlı olarak hâkimiyetsizlikten
doğuyor. Müdafaaları ise boyuna eserlerini sayıp dökmekten ibaret kalıyor. “
Üstad, 1958 yılında Adnan Menderes’in
Londra’da geçirdiği uçak kazasına değiniyor ve Menderes’in bu kazadan sonra “adeta
bir nevi uyanık (koma) halini gösteren tutumu”na işaret ediyor ve “politika
ne olmalıdır?” diye soruyor, “Ya
Ol, Ya Öl!” başlıklı yazısında şu cevabı veriyor:
“Allah
seni, ya olmak ya ölmek için yarattı. Sen, seri malı başvekillerden değilsin ve
olmayı bilemezsen ölmeyi kabul etmeye mahkûm bir nasibin sahibisin! Şu, büyük
bir ilâhi lütufla kurtulduğun uçak kazası da bu nasibin bir işaretidir. Ol,
bütün bir hâkimiyet tavriyle doğrul, câni ve katil muhalefeti tasfiye et,
milletin öksüz ruhiyle aranda bir kanal aç, bütün devlet müesseselerini bu
hedefe yönelt, hamle et; yahut… Yahut ölmeye razı ol!” (s. 408)
Devam ediyor Üstad:
“..Etrafındakiler de perişan.. Tevfik
İleri mustarip ve şaşkın… Mükerrem Sarol, tatbik edeceği ilacı bilemez bir
doktor edasiyle telaş içinde… Öbürleriyse, her zamanki (endüstri)lerini yürütme
ve kulis mırıltılarından ileriye geçememe durumunda… Demokrat Parti kodamanları,
her şeyi yukarıdan bekleyen bir küçük esnaf seviyesini aşamamakta…” (s.408)
Üstad’ın canhıraş feryatlarına,
ikazlarına ve yapılması gerekenleri ihtarlarına rağmen bütün bunları duymayan
Menderes ve yanındakilere dair devam ediyor Üstad:
“..Sene 1960… Demokrat Parti iktidarı bu
seneye nebatî bir hayat içinde girmiştir. Solgun bir ağaç… Taşlamalara,
dallarını kesmelere, gövdesinde yara açmalara hiçbir cevabı yok..
Evet, 1959’dan sonra Menderes’in ve
iktidarının etrafında ağlar, gittikçe örülür. Gittikçe yoğunlaşır.
Bu
vaziyette hükümetin ilk vasfı, görme, koku alma, tadma ve temas etme
hasselerinden yoksun olmanın üstüne eklediği korkunç bir sağırlıktır. Aslında
sağır olan İnönü sivrisineklerin mide gurultusunu işitecek kadar hassastır da, Adnan
Menderes, odasında fısıltıyla konuşurken dışarıdaki gök gürlemelerini duymaz
veya duyanlardan hava raporu almaz.
Şu,
kat’i bir gerçektir ki, 1959-60 Demokrat Parti iktidarının arzettiği istihbarat
zaafı derecesinde bir sağırlık, dünyanın hiçbir hükümetlerinde görülmemiştir.
Bir hadisenin onlarca malûm olması için neticeye ermesinden ve hedefine
varmasından başka çare yoktur. Hasta ölecek ki, ne sebepten öldüğü anlaşılsın…
Ne
üniversitede, ne Harp Okulunda, ne Harp Akademisinde, ne de orduda, gençlik
saflarında ve bütün içtimai sınıflarda hükümet gözü ve kulağı diye bir şey
kalmıştır.
Bir vakitler:
-Ben orduyu herkesten iyi bilir ve
tanırım! 7 sene askerlik ettim!
Diyen Menderes, bu dünyada en az
tanıdığı şeyin ordu olduğunu anlamak istidadında bile değildir. Ordu teşkilatı
içinde bazı nazik makamlara getirilenlerin üzerinde, basit bir banka istihbarat
fişi kadar olsun, bilgi ve dikkat sahibi olmaktan yoksunluk… O kadar ki, gece
baskını tertipçileri, muhafız kıtası gibi en hassas bir manivela noktasına
adamlarından en gayretli birini getirirler de, ne Celal Bayar, ne Menderes, ne
de Milli Savunma Bakanı öbür Menderes ‘bu da kimdir ve neyin nesidir?’ diye bir
dikkat göstermez. Zaten bu dikkati, neticede rolü hiyanete kadar varan öbür
Menderes’ten beklemek, ayıp olur! Dikkat, asıl ona olacaktı? Nerede?
Esasında Demokrat Parti hükümetinin
orduya bir (fetiş) gibi öyle garip bir saygısı vardır ki, onun üzerinde en
küçük bir tetkik ve muayeneyi bile cinayet sayar. İğne yapmaya gelen doktora,
hiç katil gözüyle bakılabilir mi?” (s. 418)
Her satırı hikmet, ibret ve dehşetle
okunması gereken Benim Gözümde Menderes’te
Üstad 1959 yılında bizzat Adnan Menderes’le Ankara’daki Başbakanlık ofisinde Tevfik
İleri’nin de bulunduğu bir görüşme yapar ve dönemin hayatî meselelerini müzakere
ederler.
Menderes Üstad’a sorar:
“-
Yol nedir?”
Üstad:
“-Madde imarından evvel ruh kalkınması…”
Menderes:
“-Usûl
nasıldır ve isnad neyedir?
Üstad:
“-Usûl,
İDEAL SAHİBİ İNSANLARA MAHSUS EN SERT GÖZÜ KARALIKTIR VE İSNAT, MİLLETEDİR!
Haklı cür’et, imanlı cesaret, dâvâ sahibi cesaret ve köklere kadar inmeyi bilen
samimiyet. İşte, Demokrat Parti’nin mahrum olduğu hassalar…” (s. 429)
Üstad, “Bütün bu hayati problemleri
ortaya atıyorum ve sözlerimin birçok yerinde hoşa gitmediğimi anladığım halde
tonumu düşürmüyorum” diyor ve Menderes’e hitaben devam ediyor:
“-Her halde
nazarınızdan kaçmamıştır, Beyefendi; 1958
Büyük Doğu’larında hakkınızda iki yazım çıktı: (Ya ol, ya öl)… Sizin nasibiniz,
alelade seri malı bir Başvekillik şartlarına uymaz. Size iktidarın yolunu açan
kadar, ya olmanızı, yahut ölmenizi âmirdir. Ya öldüreceksiniz, yahut
öldüremedikleriniz tarafından öldürüleceksiniz.”
Üstad devamla “O sırada enteresan bir şey oldu.
Adnan bey, beni susturmak için, alışık olduğu mabeyn hilelerinden birini
kullanıverdi. Emin sandığı –HİÇBİR EMİN ADAMI OLMAMIŞTIR- memurunu çağırıp
(meyva getirsinler!) emrini verdi. Bir ân içinde, kocaman billûr bir tabakta,
muzlar, elmalar, armutlar… Adnan Bey, eliyle tabaktan bir muz çekip bir
kanadını soydu ve bana uzattı…
Atıldım:
-Yemiyeceğim efendim; havanın bile
girebildiğini hayret ettiğim odanıza nasılsa kabul edildik. Bu belki son
şansımız… Düğümlü boğazımızdan meyva geçemez ve bu bahaneyle susturulamayız!
Güldü.
Devam ettim:
-Çengiler gibi TEF VE ZİL ÇALARAK BİR
İHTİLAL GELİYOR!.. Hükümet acaba ne dereceye kadar mevcut… “
Adnan Beyin çatık kaşlarındaki mânâya
karşı Tevfik İler ilk defa konuştu:
-Necip Fazıl’a bu sözlere söyleten, size
bağlılığından başka bir şey değildir. Mazur görmenizi istirham ederim.
Dip kapağı olmayan bir kovayı doldurmak
istercesine sarfettiğim enerjilerin hiçe gittiğini görmekten mahzun, Başvekil
odasından çıktım. Tevfik İleri de sözlerimden öyle bir teessüriyet içinde ki, o
vekarlı haline rağmen hademelerin ve polislerin gözü önünde bana sarılıp
yanaklarımdan öptü ve dedi ki:
-İçimizin baskı altındaki bütün düğümlerini
çözdün, her meselemizi dile getirdin ve çareye bağladın, FAKAT NE KIYMETİ
VAR?...” (s. 430)
Üstad Necip Fazıl’ın kitabının satır
aralarında en hassas, en girift bir ayrıntıya temas eden dünya çapındaki bir
siyasî şahsiyetin sözünü aktarır: “Muhafız
kıtası kumandanı, Devlet Reisinin, Başvekilinden ve Bakanlarından daha ziyade
itimat ettiği bir adam olmalı ve böyleyken herhangi bir harekette ilk şüphe ve
tedbir onun üzerinde toplanmalıdır!”
Yaşadığımız Darbe teşebbüsünden sonra bu
stratejik tespiti daha iyi anlamıyor muyuz?
15 Temmuz 2016 Kanlı Darbe Teşebbüsü’nün
Cenab-ı Hakk’ın bir lütfu ve sebepler âleminde milletin muazzam bir sahipliğiyle
bertaraf edilmesinin ardından, Üstad’ın söz konusu kitabının son bölümünde 26
Mayıs 1960 günü saat 08.30’da Tevfik İleri’nin Bakanlıktaki odasında Üstad’ın
Tevfik İleriye sözlerini aktaralım.
Tevfik İleri Üstad’a hitaben:
“-Doğru söylüyorsunuz; fakat biz, iki
kadının birden sahip çıktığı çocuğu kılıçla ikiye bölmeye kalkan veya böyle
görünen Hazret-i Süleyman’ın adaletini tatbik edemeyiz. Tedhişçiliğe yabancı
hislerimiz buna mânidir. Merhamet meselesi…
Üstad:
“-Öyle mi; mikroba merhamet, hastaya
merhametsizliğe varır. O halde bu işin sonuna katlanırsınız?”
Tevfik İleri:
“-Başımıza kötü bir âkıbet geleceğini mi
sanıyorsunuz?”
Üstad:
“-Gaibi Allah bilir. Ama ihtilal,
gelmekte olduğunu, davulla, zurnayla ilan ettiği halde tedbir alınmıyor!”
Tevfik İleri:
“-Anlatın; âcil olarak ne tedbir
alınabilir?”
Üstad:
“-Derhal Harbiyeyi bir müddet için tatil
etmek… Ankara ve İstanbul’daki birliklerin başına, oradakiler emin olsun,
olmasın, tam bildiklerinizi, emin olduklarınızı geçirmek, hiç değilse yeni
tayinlerle eskilerin muhtemel tertiplerini bozmak ve daha geniş bir inceleme
için vakit kazanmak ve…”
Tevfik İleri:
“-Ve?...”
Üstad:
“-Ve en küçük kıpırdanışı ateşle boğmaya
hazır olduğunu göstermek… “
Üstad “Tevfik İleri hiçbir cevap
veremedi, sükûtların en acıklısı içinde koltuğuna gömülüp kaldı. “
Daha fazla uzatmayalım…
Üstad Necip Fazıl’ın “Benim Gözümde Menderes” kitabının tamamını bugünlerde yeniden tefrika etsek yeridir! Şimdilik sadece
bunlarla iktifa edelim.
Menderes dönemi ve Erdoğan Dönemi… Varın
mukayese edin… Bir fark var… Evet çok küçük bir nüans ama “her şeyi tutan bir şey”. O gün Menderes’in arkasında sayı olarak
müthiş bir kütle vardı. Ama yanında bu kütleden eser yoktu. Bugün Erdoğan’ın
hem sayı olarak arkasında, hem de kütle olarak yanında bir millet çoğunluğu
var. Felâketlerin,
musibetlerin aynı zamanda yapılması ve yapılmaması gerekenlere dair imkân ve
fırsat zemini olduğunu hatırlayarak, bugün ve yarın için neler
yapılmalı? İşte bütün mesele!
Öncelikli soru: “Nerede, niçin yanlış yaptık?”
Sonra: “Hayatî inşa alanları nelerdir ve neler yapmalıyız?”
Bu soruların ciddî ve derin cevaplarının
verileceği konusunda ümitvar mıyız? Pek değil.
Ama her seferinde “Ba’de harab-l Basra” deyip, yeni baştan başlamanın vakti
çoktan geçti.
Evvelâ “yetiştiricileri yetiştirecek” maarif, gençlik ve irfan seferberliği…
Kimlerle, hangi kadrolarla, hangi muhtevayla???
Öncelikle; gözü rant ve siyasî şehvetle kızarmış, her an yeni seferlere çıkmak için
hava koklayan lejyonerleri tasfiye…
Sonra; gözü ‘hesap şuuru’yla her an teyakkuzda, kaybedecek bir şeyi olmayan dert ve
mesele sahibi yerlilerle yolu yeniden
açmak…
Mümkün mü? Sadece soruyoruz!
Arayan bulur!
Bir kez daha soralım: Siyasî tarih her zaman tekerrürden mi ibarettir?
Bugüne kadar öyle!
Peki, aynı yanlışları tekrar etmeyecek,
tekerrür ettirmeyecek bir yol, bir tedbir yok mudur? Vardır! O da gene Benim Gözümde Menderes’in son
sayfalarındaki “Ah Menderes, daha neler bilemedin sen, neler!” diye haykıran Üstadın 9 maddede özetlediği tarihî tedbirlerde. Merak edenler
oradan okuyabilir!
14 yıllık Ak Parti İktidarının 15 Temmuz
2016 Darbe Teşebbüsü’yle devrilmek istenmesi bize Üstad’ın “Benim Gözümde Menderes” kitabının
tamamını hatırlattı. Ancak, sınırlı sayfalarımızda yukarıdaki satırlarla
yetinmek zorunda kaldık.
Bir belâ def’edildi, vücut tümörlerdenkazınmak,
arınmak zorunda! Ancak kazınacak tümörlerin yerine değişik türde tümörlerin
yerleştirilemeyeceği ve orada başka bir hücre şeklinde üremeyeceği bir bünye sterilizasyonu mutlak gerekli! Acil ihtiyaç galiba bu! Aksi takdirde
yok edilen tümör eskisinden daha güçlü olarak üreyip bünyede metastas
yapacaktır!
İbret, dehşet, ders ve gayret!
Bir büyük Velî’nin zaman üstü sözü: “ALLAH’IN KAHIR
SURETİNDE LÜTUFLARI VARDIR!”
Kime?
Kalbi katılaşmamış, itikadı sapmamış, idraki
donmamış, gözü perdelenmemiş, kulağı sağırlaşmamış, dili tutulmamış, gücü kendisini
zehirlememiş olanlara!
‘Benim
Gözümde Menderes”in son cümlesi: İnşaallah yeni yetişeceklere ders olur….
http://www.tyb.org.tr/yahya-duzenli-ustad-necip-fazilin-benim-gozumde-menderesinden-bugune-dersler-26187h.htm
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder